Bugün 3 Aralık Dünya Engelliler Günü! Yarına Daha Farkında Uyanalım!
'Anne, bugün ne oldu biliyor musun? Türkçe dersinde kerem Ayşenur'un ödevini karaladı, Ayşenur çok ağladı, öğretmen de kereme kızdı...' 'Bugün ne oldu biliyor musun?' diye başlayan cümlelerin ardından gelen ve fazlasıyla heyecanlı bir şekilde çocuğunuzun ağzından dökülen olaylar silsilesini dinlediğinizde ilk tepkiniz ne oluyor hiç düşündünüz mü? Kerem'in neden arkadaşının defterini karalama davranışı sergilediğini çocuğunuz bilmeyebilir. Sizin zihninizdeki olasılıklar içinde Kerem'in özel öğrenme güçlüğü olabileceği var mı mesela? Ya da dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğu? Peki, Kerem'in annesi olma ihtimaliniz...
Çocukların hiçbir davranışı sebepsiz değildir. Özellikle akranlarından belirgin farklar içeren tutum ve davranışlar, özünde sayısız gerekçe barındırabilir. Bu gerekçelerden biri olan engellilik kısaca 'Organların zedelenmesine bağlı olarak işlevlerinde oluşan kayıpların yol açtığı yetersizlik nedeniyle, bireyin çevreyle etkili ve yeterli etkileşim kurma sürecinde karşılaştığı problem durumudur.' denilebilir. Engellilik nedenleri, düzeyleri ve türleri bakımından birbirinden ayrılmaktadır. Kısaca engellilik nedenleri doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası; engel düzeyi hafif, orta, ağır ve çok ağır; engel türleri ise zihinsel yetersizlik, özel öğrenme güçlüğü, bedensel yetersizlik, süreğen hastalık ve ortopedik yetersizlik, dil ve konuşma güçlüğü, işitme yetersizliği, görme yetersizliği, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), yaygın gelişimsel bozukluk, üstün ve özel yetenek olarak literatürde yerini almaktadır.
Ülkemizde yetersizliği olan bireylerin yetersizliklerini tanılama süreci iki tür değerlendirmeyi içermektedir (Dönmez ve Şahin, 2015). Bu süreçlerden ilki tıbbi tanılama sürecidir. Bu süreç sonucunda bireyin yetersizliğin türü belirlenir ve bir sınıflama içerisine dahil edilir. İkinci tür değerlendirme ise eğitsel değerlendirmedir. Bu değerlendirme ise yetersizliği olan bireyin eğitsel ve gelişimsel performansı ile gereksinimleri belirlenir (Dönmez ve Şahin, 2015). Eğitsel değerlendirme sürecinde öğrencinin aile, okul ve çevre ekseninde doğru tanılanıp birincil gözlemci olarak ebeveynlerin öğretmenler ile işbirliği içinde hareket etmesi ve erken tanı ile gerekli özel eğitimin sağlanması büyük önem taşır.
'Her insanın hayatta yapamadıkları var, bu bizi engelli mi yapar?'
Dünya literatüründe engellilik ve özel eğitim üzerine sayısız araştırma ve bilimsel çalışma mevcuttur. Her engel türü için örnek çalışmalar ve umut verici uygulamalar yapılmaktadır. Ancak bu konuda ilk sormamız gereken soru biz bireysel olarak bu hassasiyetin neresinde var oluyoruz ve bunu kendimize ne kadar dert ediniyoruz? Engelli asansörünü kullanırken 'Ama ben bugün çok yoruldum.' diyenlerden misiniz, yoksa 'Her an ihtiyacı olan biri gelebilir meşgul etmemeliyim.' diyenlerden mi? Engelli rampasına araç park edip beş dakikaya çıkıyorum diyen siz misiniz yoksa?
Bugün ve her gün konuşulması gereken konu, dezavantajlı grup olarak engelli bireylere karşı sosyal görev ve sorumluluklarımızı yerine getirip getiremediğimizdir aslında. Tam da bu noktada başta kendimizle ve çevremizle vicdani muhasebemizi yapmalıyız. Çocuklarımızla insanların bireysel farklılıkları üzerine yapacağımız yapıcı ve empatik diyaloglar, sosyal yaşamda herhangi bir engel türüne sahip bir bireyle kurduğumuz iletişim biçimi gibi durumlar karşısında verdiğimiz ilk tepkiler, çocuğumuzun şimdi ve gelecekte engelli bireylere karşı hassasiyetinin ve empati becerisinin belirleyicisi olacaktır. Çocuğumuzun sınıfta herhangi bir engeli olan akranına destekleyici, empatik ve yardımsever tutumu veya görmezden gelen, engelinden ötürü küçümseyen, uzak durmayı tercih eden davranışları bizim o insanlara nasıl davrandığımızla doğru orantılıdır. Toplu taşımada bağırıp kendine vuran bir birey gördüğümüzde içimizden iyi dilekler geçirip çocuğumuzu kolundan kendimize doğru çekersek, çocuğumuz sınıfındaki atipik otizmli akranından uzak durarak kendini korumaya çalışacaktır. Bireysel olarak verdiğimiz her tepki ailemiz ve çevremizle bütünleşecek ve toplumsal bir tepkiselliğe dönüşecektir. İşte onların her gün yaşadığı bu distopyayı ortadan kaldırmak için önce birey sonra toplum olarak bunu topyekûn dert edinmeliyiz.
3 Aralık Dünya Engelliler Günü
3 Aralık, Birleşmiş Milletlerin 1992 yılında almış olduğu karar sonrası 'Uluslararası Engelliler Günü' olarak ilan edilmiştir. Tüm dünyada engelli insanların sorunlarına dikkat çekmek, onları daha iyi anlayabilmek ve yaşamsal zorluklarının farkında olabilmek amacıyla tüm dünyada birçok etkinlik düzenlenmektedir. 3 Aralık Dünya Engelliler Günü, engellilerin, anayasal haklara erişilebilirlik ve bağımsız yaşama dair taleplerinin, gerçekçi ve sürdürülebilir bir engelli politikasının seslendirildiği evrensel bir gün olarak görülmelidir. Bu özel gün, engelli bireylerin ve engelli yakınlarının yaşam koşullarını, sosyal hayattaki konumlarını ve toplumsal aidiyetlerini tartışıp çözüm aramak için bir savunuculuk fırsatı olarak düşünülmelidir.
Sonuç olarak 3 Aralık Dünya Engelliler Farkındalık Gününde ve yaşadığımız her gün, engelli bireyleri tüm varlıkları ve çabalarıyla toplumun parçası haline getirmek birincil görevimiz olmalıdır. Çocuğumuzun sınıf arkadaşı Kerem, metroda karşımızda oturan, iş yerimizde iki yan masamızda çalışan, üst komşumuz, kardeşimiz ve biz Kerem olabiliriz… Sahip olduğumuz mevcut hayatlarımızın değişmesi herkes için an meselesi olabilir. Yapmamız gereken tek şey, hayatın tüm alanında onlara da kendimize tanıdığımız özgürlükte alan açmak ve bu konuda adil olmak, acımak yerine gerçekçi empatiler kurmak ve 'Sizin için ne yapabilirim?' sorusunu içtenlikle sorabilmektir. En büyük engel sevgisizliktir.
KAYNAKÇA
Koca, A. (2017). Engelli Çocuğa Sahip Olan ve Engelli Çocuğa Sahip Olmayan Annelerin Ölüm Kaygısı ve Durumluk Sürekli Kaygı Düzeyleri Arasındaki Farklılaşmanın İncelenmesi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep
MEB (2011). Engelli Bireyler, Meb Yayını, Ankara
https://www.engellilerkonfederasyonu.org.tr/3-aralik-dunya-engelliler-gunu/
(http://sehitmehmethuseyinbalta.meb.k12.tr)
