Yapılan bilimsel araştırmalara göre çocukların doğumdan itibaren ortaya koydukları bazı farklılıkları dikkat çekmiştir. Birçok çevresel faktör ve yaşam şartları benzerlik göstermesine rağmen çocukların bireysel farklılıkları ile öğrenme, algılama gelişimlerinin gözle görülür bir şekilde farklı olmasının kaynağı mizaçtır.
Peki mizaç nedir?
Mizaç: Bireyin anne karnına düşmesiyle başlayan ve yaşam boyu devam eden kendine özgü algılama ve gerçekleşme bütünüdür.
Aynı mizaç ömür boyu devam eder ancak yaş ilerledikçe bakış açılarının değişmesine bağlı olarak farklı alanlara kayabilir. Buna karşın özünden asla bir şey kaybetmez.
Örnek olarak bir elma tohumu düşünelim. En iyi elma Amasya'da yetişir, en lezzetli elma oradan çıkar ama biz aynı elma tohumunu alıp başka yere ekersek orda yine ürün elde ederiz. Ancak Amasya'da olduğu gibi aynı verimi elde edemeyiz. İşte bu yüzden mizacın hatlarında değişiklik olabilir fakat özünde hiçbir değişiklik olmaz.
Mizacın genel çerçevesi nelerdir diye bakmak gerekirse; insanoğlunun 9 tip mizaç özelliği vardır.
Bunlar;
- Tip1: Doğru, kusursuz ve hatasız olma
- Tip2: Sevgi ve ilgi görme
- Tip3: Başarıda üstünlük ve popüler olma
- Tip4: Özgün ve bireysel olma
- Tip5: Bilgi ve kendine yeterlilik
- Tip6: Zihinsel netlik ve hayata karşı destek
- Tip7: Meraklı ve tatmin olma
- Tip8: Güç ve etkin olma
- Tip9: Huzur ve barışçıl olma
Ancak bunlardan bir tanesi baskın olarak kendisini gösterir. Bu baskın olanı bilmek eğitimciler olarak çocukları en iyi şekilde algılamamızı sağlar ve yaklaşımlarımızı düzenler. Onların istek, ihtiyaç ve arzularını çok rahat bir şekilde karşılamamız için yol gösterici olur.
Tip 2'deki bir çocuk sevgi ve bağlılık ile çok rahat bir şekilde öğrenir. Ancak ona yeterli sevgiyi gösteremezsek kendini bilgiye çok hızlı bir şekilde kapatır.
Tip 7'deki bir çocuğu ele alacak olursak meraklı ve hareketli olan bu çocukların dokunsal özellikleri çok fazladır. Bu çocuklara gerekli ortamı sağlamazsak öğrenme becerileri kaybolmaz ancak yavaşlar.
Çocukların mizaçlarının farkında olması onlara ne katar?
Çocuklar kendi mizaçlarını en iyi şekilde tanırlarsa gelişimlerini ve eğitimlerini ona göre bir çerçevede hazırlar ve başarılarını arttırırlar. Çevresini tanımaya başlar ve arkadaş ortamlarındaki iletişimleri güçlenir. Böylece sosyal olarak pozitif bir ivme kazanmış olurlar. En önemlisi ise kendilerinin diğer bireylerden farklı olduğunu anlar ve karşısında bulunan kişinin de böyle olduğunu bilerek saygı göstermesini öğrenirler.
Mizaç tiplerini bilmek sınıf öğretmenlerinin yaklaşımlarını nasıl etkiler?
Öğrencilerini en iyi şekilde tanımış olurlar ve ders ortamını ona göre dizayn ederek sağlıklı bir öğrenme gerçekleştirme adımlarını atmış olurlar. Çocuklardaki bireysel farklılıklarının analizini yaparak yaklaşımlarına yön verirler. Sorun oluştuğunda o sorunun kaynağını ve çözüm yollarını çocuklardaki mizaca göre değerlendirir ve sonuçlandırır.
Son olarak mizaç insan felsefesinin bir gerçeğidir. Onu doğru okumak ve anlamak gerekir. Aksi taktirde okuma sonucunda yanlış özet çıkarılarak farklı sonuçların doğmasına sebebiyet verilebilir. Ve her çocuk bir mücevherdir, kırılması veya sağlam kalması onları doğru anlamakla mümkündür.
Süleyman Özdemir
Sınıf Öğretmeni
