EÄŸitimgen Blog

Okul Disiplinine Geçerken Çocukları Neler Bekler?

Pandemi Sürecinde Okula Başlayacak Çocuklara Öneriler:

Geçen seneden itibaren yayılan 'Covid-19' virüsüyle beraber malum, hayatımızda birçok şey değişti. Okul öncesindeki ve okul çağına yeni başlamış çocuklar gelişimsel olarak oyuna, yaşayarak öğrenmeye, arkadaşa, fiziksel aktiviteye ihtiyaç duyarken; dışarı çıkmadan, evde yaşamaya ve eğitim ihtiyaçlarını da okul ortamından uzak öğretmenleriyle canlı yayınlarla ya da önceden hazırlanmış ders anlatım videolarıyla karşılamaya başladı.

Çocuklar çoğu değişime biz yetişkinlerden daha kolay alışır ve uyum gösterirler. Çevrimiçi eğitim ile okula başlayan çocuklar, bu sürece bir şekilde adapte oldular ve alıştılar. Bu nesli, 'pandemi nesli' diye isimlendiriyorum ve sandığımızdan daha teknolojiye yakın ve daha iyi kullanabilen, adaptif bir nesil. Yeni eğitim döneminde okula başlayacak çocuklar için okula başlamanın ilaç gibi geleceğine inanıyorum.

Uzun seneler ilköğretimde psikolojik danışmalık yaptığım için hem deneyim hem de teoriyi birleştirerek, öncelikle ailelerin okul öncesinde çocuklarına çok büyük katkılar sağlayacak 3 önemli konuyu sizlerle paylaşacağım. Pandemi olmasaydı da çocukların örgün eğitime, zorunlu eğitime başlayacağı ilk sene, aile döngüsünde önemli bir dönemeçtir. Çocuğun akademik hayatının ilk yılı diyebileceğimiz birinci sınıf, çocuk için oldukça değerli, unutulmaz bir başlangıçtır. Peki, ebeveyn olarak çocuğumuzun okula başlama sürecini nasıl kolaylaştırabiliriz? Çocuğun yasal olarak okullaşma vakti geldiğinde hem zihnen hem bedenen hem de ruhsal açıdan çocuğun okula hazırbulunuşluğunun yaşıtları düzeyinde olmasını bekleriz.

Çocuğun biyo-psiko-sosyal gelişimleri aslında birbirlerini etkiler ve destekler veya bunun tam tersi de olabilir. Olumlu gelişim süreci sağlayabilmek için başlıca önerilerim:

Evde yaş düzeyine uygun sorumluluklar verilmesi, çocuğun yaşına uygun görevler edinmesi ve bu görevleri yapabilmesi için ona güvenilmesi, takip edilmesi, çocuğun sorumluluğunu yerine getirdikten sonra da bunun görülmesi ve sözel ya da manevi olarak sarılma gibi bir davranışla takdir edilmesi, yani çocuğun davranış ve tutumlarının görülmesi ve onaylanması çok önemlidir. 

Sorumluluk alabilen çocuğun karar verme mekanizmaları ve zamanla özdenetimi de gelişecektir. Yani aldığı kararların sonuçlarından sorumlu olduğunu öğrenecek ve bu durum da kendine olan özgüvenini artıracaktır.  Evde sorumluluk almayan, yönerge almakta zorlanan çocuk, okulda da sorumluluklarını yerine getirmekte ve öğretmenini dinlemekte zorlanacaktır. Bunun üstünde durulması gereken bir konu olduğunu vurgulamalıyım.

Evde disipline olmakta zorlanan bir çocuğu okulda disipline etmek pek kolay değildir. Pandemi süreci öncesinde, birçok aile çocuğunu okula bırakıyor, çocuğun tüm gelişimlerini öğretmenlerinden bekliyordu. Pandeminin bize öğrettiği önemli bir husus da çocuğumuz ile vakit geçirince onu tanımak ve neleri yapıp yapmadığını fark etmek olduğunu düşünüyorum.

      Ev içi ve dışarda uyabileceği kuralları öğretmek, sınır koymak çok önemlidir. Belli bir alanda özgür olmak çocuğu besler ve mutlu eder. Her isteği anında olan, dediğim dedik, ne istersem yapabilirim algısı ile büyüyen çocuklar, okul sürecinde okul kurallarını katı bulabiliyor, bu durum onlar için çok sıkıcı ve kaygı verici olabiliyor. Bu değişim, okula karşı geliştireceği tutum ve fikirlerini de olumsuz etkileyebilir. Örneğin, okul yorucu, hep kural var, teneffüsler çok kısa, dersler sıkıcı, öğretmenim beni sürekli uyarıyor vb. gibi... Çocuğun eğitimin ilk yıllarında böyle bir yaklaşımla okula gidip gelmesini kimse istemez. Okulun salt oyun, eğlence yeri gibi gösterilmemesi, okulda herkesin eşit olduğu ve kuralların herkes için olduğu, teneffüslerdeki vakitlerini iyi değerlendirmesi gerektiği, yeni bilgiler öğrenmenin kıymetli olduğu vb. birçok durum çocuğa anlatılmalıdır. Çocuk ailesi dışında kendine ait bir dünya ve çevre geliştireceği için, ailesinin de bu konuda heyecanını, isteğini, önemini görecek ve bu durumu daha kolay içselleştirecektir. Çocuk, ailenin ve o aile içindeki ilişkinin bir yansımasıdır, evinde de belli rutinlere alışkın olan çocuk, okula başlayınca okulda öğreneceği yeni rutin ve kurallara da daha kolay uyum sağlayacaktır. 

ÇocuÄŸun öz bakım becerilerinin geliÅŸtirilmesi; çocuÄŸun kendi kıyafetlerini giyiyor olması, yemeÄŸini kendi başına yemesi, kendi tuvaletini kendi başına temizliyor olması, kendi eÅŸyalarını organize ediyor olabilmesi de okula baÅŸlamadan önce geliÅŸtirilmesi gereken hususlardan birkaçıdır. Öz bakım becerisi zayıf olan çocuklar, yaşıtlarının bunları yapabildiÄŸini ve kendilerinin bunları yapamadığını gözlemleyince, kendilerine karşı, benlik geliÅŸimlerine olumsuz etiketler yapıştırabilmekte ve "Ben bunu baÅŸaramam, yapamam." vb. gibi kendilerine dair olumsuz inançlar geliÅŸtirebilmektedir. Çocuk ruhsal geliÅŸimde, çok tehlikeli ve üzücü bir durumdur. Çocuk bu yaÅŸadığı duruma üzülür, birçok kez dener ama yapamayınca vazgeçebilir. Bu durum diÄŸer konulara da yayılabilir. Fakat bu kısır döngüleri normale çevirmek her zaman mümkündür. Ancak, bunları baÅŸtan önleyebilmek için ailelere en büyük önerim çocuÄŸunuz yerine bir ÅŸeyleri yapmayın, onun yerine ona nasıl yapılacağını, nasıl baÅŸaracağını sabırla, ÅŸefkatle, sevgiyle öğretin, açıklayın, yol gösterin. Onların en büyük rol modelleri bizleriz. Çocuk ile yapamadıklarıyla ilgili iletiÅŸim kurarken, oldukça kapsayıcı bir tutum içinde olmalıyız. Çocuk yapamadığı ÅŸeylerle ilgili hayal kırıklığı, yetersizlik, üzgünlük yaÅŸarken, onu cesaretlendirmeli, ona ebeveyn olarak rehber olmalıyız. Öz bakım becerileri geliÅŸen çocuk 'büyüme' basamağında önemli bir adım atmış demektir ve bu kendine olan güvenini oldukça geliÅŸtirir. ÇocuÄŸun "Ben yapabiliyorum, kendi başıma becerebiliyorum, ben yeterliyim, ben tamamım" gibi olumlu benlik algısı geliÅŸtirmesini saÄŸlar. Pozitif bir benlik algısı çocuÄŸun kiÅŸilik geliÅŸimini olumlu etkiler, onu hem mutluluÄŸa hem de baÅŸarıya götüreceÄŸi ve kendini, dünyayı keÅŸfetme cesareti vereceÄŸi için çok kıymetlidir. 

Çocuklarınızla keyifli nice başlangıçlara, sevgilerimle.

Rüveyda İnce Engin

Uzman Psikolojik Danışman

Çocuk, Ergen ve Yetişkin &

Çift ve Aile Terapisti

ruveyda@ruveydaince.com

www.ruveydaince.com